คาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร คือ ปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ปล่อยออกมาจากกิจกรรมต่าง ๆ ขององค์กร เช่น การเผาไหม้ของเชื้อเพลิง การใช้ไฟฟ้า การจัดการของเสีย และการขนส่ง ซึ่งวัดออกมาในรูปตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า โดยพิจารณาจาก 3 ส่วนหลัก แบ่งเป็น SCOPE ดังนี้

SCOPE I: การคำนวณคาร์บอนฟุตพริ้นท์ทางตรง (Direct Emissions) จากกิจกรรมต่าง ๆ ขององค์กรโดยตรง เช่น การเผาไหม้ของเครื่องจักร การใช้พาหนะขององค์กร (ที่องค์กรเป็นเจ้าของเอง) การใช้สารเคมีในการบำบัดน้ำเสีย การรั่วซึม/รั่วไหล จากกระบวนการหรือกิจกรรม เป็นต้น

SCOPE II: การคำนวณคาร์บอนฟุตพริ้นท์ทางอ้อมจากการใช้พลังงาน (Energy Indirect Emissions) ได้แก่ การซื้อพลังงานมาใช้ในองค์กร เช่น พลังงานไฟฟ้า พลังงานความร้อน พลังงานไอน้ำ เป็นต้น

SCOPE III: การคำนวณคาร์บอนฟุตพริ้นท์ทางอ้อมด้านอื่น ๆ (Other Indirect Emissions)  ได้แก่ การเดินทางของพนักงานด้วยพาหนะที่ไม่ใช่ขององค์กร การเดินทางไปสัมมนานอกสถานที่ การใช้วัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ เป็นต้น

การจัดทำคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร (Carbon Footprint for Organization หรือ Corporate Carbon Footprint: CCF) เป็นวิธีการประเภทหนึ่งในการแสดงข้อมูลปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ปล่อยจากการดำเนินงานขององค์กร อันจะนำไปสู่การกำหนดแนวทางการบริหารจัดการเพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์อย่างต่อเนื่องทั้งการใช้พลังงาน การเกษตรกรรม การพัฒนาและการขยายตัวของภาคอุตสาหกรรม การขนส่ง การตัดไม้ทำลายป่า รวมทั้งการทำลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในรูปแบบอื่น ๆ ล้วนเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดภาวะโลกร้อน และนับวันปัญหาดังกล่าวก็ยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้น

การดำเนินงานของกองกายภาพและสิ่งแวดล้อม

            มหาวิทยาลัยมหิดล ได้จัดทำโปรแกรม MU Carbon Footprint ในปี 2558 เพื่อใช้เป็นระบบจัดเก็บฐานข้อมูลการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกิจกรรมต่าง ๆ ของคณะ/ส่วนงาน และพัฒนาโปรแกรม ECO Data เพื่อเก็บหลักฐานและข้อมูลเพิ่มเติม ซึ่งทำให้มหาวิทยาลัยมหิดลสามารถประเมินการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของทั้งมหาวิทยาลัยพร้อมทั้งตั้งเป้าหมายการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ และเป็นการบริหารจัดการการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของหน่วยงานภายในมหาวิทยาลัยอย่างมีประสิทธิภาพ ตามยุทธศาสตร์การใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน (Sustainability Resource Use) ของ นโยบายขับเคลื่อนมหาวิทยาลัยมหิดลสู่การพัฒนายั่งยืน (Mahidol University Sustainability Action) ตามเป้าหมายของการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) เป้าหมายที่ 12 สร้างหลักประกันให้มีรูปแบบการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน (Ensure sustainable consumption and production patterns) ที่ครอบคลุมประเด็นการจัดการและการใช้ทรัพยากรธรรมธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน และเป้าหมายที่ 13 การรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Action)

            นอกจากนี้เพื่อให้ส่วนงานมีความเข้าใจในการจัดทำข้อมูลเกี่ยวกับคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร (Carbon Footprint Organization) ได้อย่างมีมาตรฐาน จึงสนับสนุนส่วนงานจัดทำรายงานการปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกและขึ้นทะเบียนกับองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) โดยการสร้างระบบการประเมินและทวนสอบคาร์บอนฟุตพริ้นท์ของหน่วยงานภายในมหาวิทยาลัย

โดยกองกายภาพและสิ่งแวดล้อมให้การสนับสนุนหน่วยงานในการจัดทำคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กร โดยในปี พ.ศ. 2564 ได้เริ่มต้นกระบวนการชดเชยคาร์บอนให้แก่ส่วนงานภายในมหาวิทยาลัย ดังนี้

1. การให้คำปรึกษาและช่วยประเมินขอบเขต ตรวจสอบเอกสารหลักฐาน ประเมินการปล่อยก๊าซเรือนกระจก รวมทั้งทวนสอบภายในให้กับหน่วยงานภายในมหาวิทยาลัย

2. การประสานงานกับองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) (อบก.) และผู้ทวนสอบภายนอก รวมทั้งค่าใช้จ่ายในการทวนสอบและขึ้นทะเบียน 

3. การประสานงานกับหน่วยงานซื้อขายคาร์บอนเครดิตและองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) (อบก.) ในการชดเชยคาร์บอน

วัตถุประสงค์

1. เพื่อประเมินข้อมูลการปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกจากการดำเนินงานของหน่วยงานภายในมหาวิทยาลัย

2. เพื่อใช้ในการบริหารจัดการการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของหน่วยงานในมหาวิทยาลัยมหิดล

3. ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

4. เพื่อเป็นการทวนสอบและขึ้นทะเบียนคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กรของหน่วยงานในมหาวิทยาลัยมหิด

5. เพื่อชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกิจกรรมการของหน่วยงานในมหาวิทยาลัยมหิดล

วิธีการดำเนินการ

1. กระบวนการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร

2.  จัดตั้งคณะกรรมการดำเนินงาน

3. กำหนดขอบเขตในการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กร

4. กำหนดขอบเขตขององค์กรในการรวบรวมแหล่งปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกขององค์กรที่ต้องการประเมินผล

5. กำหนดขอบเขตการดำเนินงานโดยระบุกิจกรรมที่มีการปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกที่สัมพันธ์กับการดำเนินงานขององค์กร โดยให้ประเมินผลในประเภทที่ 1 (Scope I) และประเภทที่ 2 (Scope II)

6. ศึกษาและเก็บข้อมูลการปล่อยก๊าซเรือนกระจกขององค์กร

7. จัดทำ ระเบียบปฏิบัติการ (Procedure) การจัดทำก๊าซเรือนกระจกขององค์กร

8. ประเมินปริมาณคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กร

9. จัดทำรายงานก๊าซเรือนกระจก

2. กระบวนการทวนสอบคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร

3. การทวนสอบภายใน (Internal Audit)

4. การทวนสอบจากหน่วยงานทวนสอบที่ผ่านการขึ้นทะเบียนรับรองผู้ทวนสอบ (External Audit)

5. ปรับปรุงแก้ไขรายงานก๊าซเรือนกระจกตามคำแนะนำของผู้ทวนสอบ (External Audit)

3. การขึ้นทะเบียนขอเครื่องหมายรับรองคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร 

           ดำเนินการส่งใบสมัครและหลักฐานสำหรับการขอขึ้นทะเบียนแสดงเครื่องหมายรับรองคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร และติดตามผลการขอขึ้นทะเบียนจนแล้วเสร็จตามขั้นตอนที่กำหนดโดยองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) (อบก.) จนได้รับตราสัญลักษณ์ ทั้งนี้ อบก. จะมีการจัดงาน “ร้อยดวงใจ ร่วมใจลดโลกร้อน” ขึ้นในช่วงเดือนกันยายนของทุกปี เพื่อเป็นการขอบคุณและมอบประกาศนียบัตรให้แก่องค์กรที่เข้าร่วมกิจกรรมและโครงการลดก๊าซเรือนกระจกต่าง ๆ ภายใต้การดำเนินงานของ อบก. 

4. กระบวนการชดเชยคาร์บอนเครดิต

5. คำนวณปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ต้องการลด

6. จัดซื้อคาร์บอนเครดิตจากผู้ขายเครดิตชดเชย

7. ดำเนินการชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจกขององค์กร

โดยมีส่วนงานที่เข้าร่วมและได้รับการรับรองดังนี้ 

ปี 2560 ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก มหาวิทยาลัยมหิดล (Golden Jubilee Medical Center) 

ปี 2561 คณะเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร และ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน

 

คณะเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร

 

พิธีเปิดโครงการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ คณะเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร

  https://mahidol.ac.th/th/2018/footprint/ 

  https://www.ict.mahidol.ac.th/th/?p=6470

 

คณะเวชศาสตร์เขตร้อน

พิธีเปิดโครงการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน

https://mahidol.ac.th/th/2018/tm-carbon/ 

รางวัล คาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร (Carbon Footprint for Organization: CFO)

https://www.tm.mahidol.ac.th/th/th-news-event-view.php?news_id=4627

 

ปี 2562 คณะทันตแพทยศาสตร์ และคณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ 

คณะทันตแพทยศาสตร์

Kick Off Carbon Footprint Organization คณะทันตแพทยศาสตร์ https://op.mahidol.ac.th/pe/2019/3551/ 

External Audit Carbon Footprint Organization คณะทันตแพทยศาสตร์ https://op.mahidol.ac.th/pe/2019/4280/

 

คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์

Kick Off Carbon Footprint Organization คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ https://op.mahidol.ac.th/pe/2019/4060/ 

 

 

ปี 2563 วิทยาลัยนานาชาติ และหอสมุดและคลังความรู้มหาวิทยาลัยมหิดล

วิทยาลัยนานาชาติ

 

วิทยาลัยนานาชาติเปิดโครงการส่งเสริมการจัดทำคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กร

https://mahidol.ac.th/th/2020/muic-kickoff-carbon-footprint/ 

https://muic.mahidol.ac.th/thai/วิทยาลัยนานาชาติเปิดโค/ 

MUIC Receives Organization Carbon Footprint Assessment Award

https://muic.mahidol.ac.th/eco/muic-receives-organization-carbon-footprint-assessment-award/ 

 

หอสมุดและคลังความรู้มหาวิทยาลัยมหิดล

 

หอสมุดและคลังความรู้ฯ ทำข้อตกลงการจัดทำคาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กร https://www.li.mahidol.ac.th/21jan2020/ 

หอสมุดและคลังความรู้ฯ ให้การต้อนรับคณะทำงานทวนสอบการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร  https://www.li.mahidol.ac.th/12may2020/   

หอสมุดและคลังความรู้ฯ เข้ารับเกียรติบัตรองค์กรที่ผ่านการรับรองคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร ประจำปีงบประมาณ 2563  https://www.li.mahidol.ac.th/16sep2020/

 

ปี 2564 สถาบันวิจัยประชากรและสังคม และบัณฑิตวิทยาลัย โดยได้ดำเนินการชดเชยคาร์บอนให้แก่ส่วนงานทั้งหมด (Carbon Neutral)

บัณฑิตวิทยาลัย

 

สถาบันวิจัยประชากรและสังคม 

 

สถาบันวิจัยประชากรและสังคม ได้รายงานการปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจกขององค์กร http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/th/Detail.aspx?ArticleId=1719

และได้จัดทำ คู่มือการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ของโรงพยาบาล โครงการส่งเสริมกิจกรรมการลดปริมาณก๊าซเรือนกระจกของหน่วยงาน (File PDF)

 

 

โครงการผู้บริหารคาร์บอนต่ำ

เป็นการสร้างความตระหนักในการใช้ชีวิตประจำวันของผู้บริหารและบุคลากรให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด ถือเป็นการแสดงความรับผิดชอบต่อสังคมและเป็นการสร้างต้นแบบผู้นำให้แก่ประชาคมมหิดล ซึ่งรวบรวมข้อมูลจากกิจวัตรประจำวันของผู้บริหารแต่ละท่านเป็นระยะเวลา 1 ปี เพื่อคำนวณปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกรายบุคคลและดำเนินการชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ผ่านกิจกรรมชดเชยคาร์บอน (Carbon Offsetting Program) หรือการซื้อคาร์บอนเครดิตมาชดเชย ซึ่งเป็นเครดิตที่ได้จากกิจกรรมที่ช่วยลด หรือทดแทนก๊าซเรือนกระจกที่เราปล่อยไปได้ เช่น การใช้พลังงานทางเลือก การใช้ก๊าซชีวภาพต่าง ๆ ฯลฯ และขึ้นทะเบียนกับองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (องค์การมหาชน) ซึ่งหมายความว่า ผู้บริหารของมหาวิทยาลัยมหิดลไม่มีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในปีนั้น

โครงการนี้เริ่มเมื่อปี พ.ศ. 2561 โดยทีมผู้บริหารมหาวิทยาลัยเข้าร่วมทั้งสิ้น 14 ท่าน และชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 118 ตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า

ปี พ.ศ. 2562 มีผู้บริหารเข้าร่วม 16 ท่าน และชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 178 ตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า

ปี พ.ศ. 2563 มีผู้บริหารเข้าร่วม 18 ท่าน และชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 219 ตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า

        ทั้งสองโครงการนี้เป็นหนึ่งในการสร้างความมีประสิทธิภาพของการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน และสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของบุคลากร นักศึกษา และชุมชนโดยรอบมหาวิทยาลัย รวมถึงเสริมสร้างศักยภาพของบุคลากรและองค์กรในการบริหารจัดการการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เพื่อมุ่งสู่การเป็นเมืองคาร์บอนต่ำ (Low Carbon Society) และขับเคลื่อนมหาวิทยาลัยมหิดลสู่การพัฒนายั่งยืน (Mahidol University Sustainability Action) และเป็นตัวอย่างของหน่วยงานและสถาบันการศึกษาอื่น ๆ ต่อไป

สามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่  

1. คาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร

http://thaicarbonlabel.tgo.or.th/index.php?lang=TH&mod=YUc5dFpRPT0

เอกสารประกอบการอบรมการจัดทำคาร์บอนฟุตฟริ้นท์องค์กร มหาวิทยาลัยมหิดล

https://op.mahidol.ac.th/pe/เอกสารเผยแพร่/#manual 

Sustainable University and MU Eco-University Policy

• ขอบเขตการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ของมหาวิทยาลัยมหิดล

• คาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร

• การเตรียมตัวเพื่อรับการทวนสอบ CFO

• วิธีการศึกษามวลชีวภาพในป่าไม้

• Data sheet Forest

2. ข่าวประชาสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกับโครงการ

ม.มหิดล ผลักดัน รพ.ในสังกัด ร่วมลดก๊าซเรือนกระจก 

  http://www.tgo.or.th/2015/thai/news_detail.php?id=2108 

ม.มหิดล ผุดโครงการลดคาร์บอนฟุตพริ้นท์ 

 https://thaibccnews.com/ม-มหิดล-ผุดโครงการลดคาร์/ 

ม.มหิดล รับประกาศนียบัตรในงาน “ร้อยดวงใจ ร่วมใจลดโลกร้อน 2561″ 

  https://mahidol.ac.th/th/2018/global-warming-3/   

ม.มหิดล รับมอบประกาศนียบัตรในงาน “ร้อยดวงใจ ร่วมใจลดโลกร้อน 2562″

  https://mahidol.ac.th/th/2019/global-warming-award/  

ม.มหิดล รับประกาศนียบัตรในงาน “ร้อยดวงใจ ร่วมใจลดโลกร้อน 2563″

  https://mahidol.ac.th/th/2020/global-warming-4/  

พิธีมอบประกาศนียบัตรแก่ผู้บริหารที่เข้าร่วมโครงการผู้บริหารคาร์บอนต่ำ ประจำปี 2563

  https://mahidol.ac.th/th/2020/greenhouse-gas/ 

ผู้บริหารคาร์บอนต่ำ มหิดลสาร ปีที่ 43 ฉบับที่ 10 (ตุลาคม 2561) หน้าที่ 23

  https://mahidol.ac.th/th/2018/october/